اگر ملک شما هم سابقه گرفتاری و تعرض توسط سودجویان و پول پرستان را دارد ، گروه وکلای ساواش مطالب زیر را برای آگاهی و خلاصی شما آماده کرده تا مجدد این دسته از اتفاقات تلخ برای شما رخ ندهد.
معنای قانونی خلع ید چیست ؟
معنای لغوی آن “برداشتن دست” است و در حقوق به معنای خارج کردن غیرقانونی یک مال غیرمنقول از تصرف شخصی است که بدون داشتن حق قانونی آن مال را تصرف کرده باشد.
به بیان دیگر، وقتی فردی ملکی را بدون اجازه مالک آن و بدون داشتن سند معتبر در اختیار دارد، مالک میتواند از طریق دادگاه ، تقاضای خلع ید کند تا ملک دوباره به او بازگردانده شود.
قوانین حقوقی ایران در رابطه با خلع ید چیست ؟
مورد اشاره شده یکی از رایج ترین دعاوی حقوقی در ایران است که به طور خلاصه به معنای بیرون راندن یا خارج کردن مال غیر منقول از تصرف فردی است که به طور غیر قانونی ادعای مالکیت بر آن اموال را کرده است.
از آنجا که در کشور ما متاسفانه اینگونه تصرفات غیر مجاز رواج زیادی دارد ، آشنایی شما به حقوق خود ، مدارک مورد نیاز شما ویژه خلع ید در این مورد میتواند شمارا از کشش ها و نگرانی های بسیاری رها کند.
این دعوا به نوعی مخصوص اموال غیرمنقول است؛ مانند زمین، خانه، باغ یا هر نوع ملکی که قابل جابه‌جایی نیست.در مورد اموال منقول (مانند خودرو) دعوای مشابهی به نام “استرداد مال” مطرح می‌شود. در این مقاله تلاش میکنیم تا ابعاد حقوقی این موضوع را به زبانی روشن و قابل فهم بررسی کنیم.شما عزیزان برای دریافت اطلاعات جامع در این موضوع میتوانید از صفحه وکیل ملکی در کرج دیدن فرمایید.
شرایط طرح دعوای خلع ید چیست؟
برای اینکه مالک بتواند دعوای مطرح شده ی خود را به صورت قانونی مطرح کند، باید چند شرط مهم وجود داشته باشد:
. احراز مالکیت:
مهم‌ترین شرط، اثبات مالکیت خواهان است. طبق رویۀ قضایی، مالک باید سند رسمی مالکیت ارائه دهد. در بسیاری از موارد، دادگاه بدون ارائه سند رسمی، وارد رسیدگی به پرونده نمی‌شود.
البته اگر مالکیت از طریق حکم قطعی دادگاه یا سایر ادله معتبر ثابت شود، امکان رسیدگی وجود دارد.
. اثبات تصرف خوانده:
مالک باید ثابت کند که فرد مورد شکایت، ملک را در اختیار گرفته و در آن تصرف انجام می‌دهد. این تصرف میتواند سکونت، ساخت‌وساز، کشت‌وکار یا هرگونه بهره‌برداری باشد.
. غیرقانونی بودن تصرف:
اگر تصرف بر اساس قرارداد یا اذن مالک باشد، دعوای خلع ید مطرح نمی‌شود. بنابراین مالک باید اثبات کند که تصرف، بدون اجازه و غیرمجاز است. در صورت وجود قرارداد اجاره یا مشارکت، دعوای صحیح ممکن است به«تخلیه ید» یا «فسخ قرارداد» منجر شود.
نحوه طرح دعوا و روند رسیدگی در خلع ید چیست؟
حال که با عنوان خلع ید آشنا شده اید به عنوان اولین اقدام، مالک باید از طریق دفاتر خدمات قضایی دادخواست خود را ثبت کند. در دادخواست، مشخصات ملک، سند مالکیت، نحوه تصرف خوانده و مدارک مربوط به اثبات ادعا ضمیمه می‌شود. پس از ارجاع پرونده به شعبه صالح، دادگاه با بررسی مدارک، بازدید میدانی (در صورت لزوم) و اخذ نظر کارشناسان، تصمیم‌گیری می‌کند.
در بسیاری از پرونده‌ها، طبق توضیحات سایت مجلس شورای اسلامی کشور ، دادگاه موضوع را به کارشناس رسمی ارجاع می‌دهد تا حدود ملک و نحوه تصرف مشخص شود. پس از صدور حکم قطعی، مالک میتواند با مراجعه به اجرای احکام، ملک را از تصرف فرد متصرف خارج کند. اجرای حکم معمولاً با حضور نماینده دادگاه و در صورت لزوم نیروی انتظامی انجام می‌شود.
فرق طرح دعوای اجاره و خلع ید چیست ؟
هرگاه که ملکی به مستاجری واگذار شود ، رابطه حقوقی بین طرفین به شکل تابع قرارداد اجاره میباشد و جهت تخلیه مستاجر باید دعوای تخلیه ارائه شود به طوری که حتی اگر مدت قردارداد اجاره هم تمام شده باشد، حتی با ارائه طرح دعوا ، به دلیل عدم تطابق با موارد قانونی ، طرح رد خواهد شد.
مدارک لازم برای پیگیری و طرح دعوا در خلع ید چیست ؟
مدارک مورد نیاز معمولاً شامل موارد زیر است:
- سند رسمی مالکیت (یا حکم قطعی اثبات مالکیت)
- کروکی و مشخصات ملک
- عکس یا فیلم از تصرفات غیرقانونی (در صورت وجود)
- قراردادها یا مدارک مرتبط با سابقه‌ی روابط طرفین
- وکالت‌نامه در صورتی که دعوا توسط وکیل طرح شود
تفاوت تخلیه ید با خلع ید چیست ؟
تخلیه ید زمانی مطرح می‌شود که فردی در ابتدا به شکل قانونی ملک را تصرف کرده باشد، مانند مستأجر. اما با پایان مدت قرارداد یا بروز اختلافات، مالک درخواست تخلیه می‌کند. در صورتی که دراین روش، تصرف از ابتدا غیرقانونی است.
هزینه دادرسی خلع ید چیست و چقدر است؟
هزینه دادرسی دعوای خلع ید طبق ارزش منطقه‌ای ملک محاسبه می‌گردد و همچنین طبق کتابچه ارزش منطقه‌ای که هر سال توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی برای ادارات مشخص می‌شود، هزینه دادرسی هم تعیین می‌شود. دادخواست خلع ید در برخی موارد در مورد میراث موروثی هم بیان می‌شود. در مورد املاک موروثی نیز، هر یک از وراث حتی اگر سند مالکیت هنوز به نام فرد متوفی هم باشد، می‌توانند به طرفیت مالک اقدام نمایند و دادخواست خلع ید خود را ارائه دهند.
نکات مهم و کاربردی در خلع ید چیست؟
- خلع ید یک دعوای مالی محسوب می‌شود، بنابراین هزینه دادرسی آن بر اساس ارزش منطقه‌ای ملک تعیین می‌گردد.
- اگر فرد متصرف ادعا کند که ملک متعلق به اوست یا قراردادی وجود دارد، ممکن است دادگاه برای بررسی موضوع وقت بیشتری اختصاص دهد و حکم آن سریع صادر نشود.
- در صورت طرح همزمان دعوای “مطالبه اجرت‌المثل ایام تصرف”، مالک میتواند خسارت مدت زمانی را که ملک در اختیار متصرف کننده بوده نیز دریافت کند.
- اگر حدود ملک مشخص نباشد، دادگاه میتواند دستور کارشناسی یا نقشه‌برداری از طریق اداره ثبت را صادر کند.
سوالات متداول
. این روش برای چه نوع املاکی قابل طرح است؟
فقط برای اموال غیرمنقول مثل خانه، زمین و باغ قابل طرح است، نه اموال منقول.
. مهم ترین چیز برای طرح دعوای خلع ید چیست ؟
اثبات مالکیت رسمی با سند معتبر مهم‌ترین شرط طرح دعواست.
. تفاوت خلع ید با رفع تصرف عدوانی چیست؟
در این روش مالکیت باید ثابت شود، اما در رفع تصرف عدوانی فقط سابقه تصرف کافی است.
. آیا می‌توان همزمان با طرح دعوا، خسارت هم گرفت؟
بله؛ می‌توان اجرت‌المثل ایام تصرف را همزمان مطالبه کرد.
. مدت زمان رسیدگی به شکایت این گونه دعوا ها چقدر است؟
بسته به شلوغی دادگاه و ارجاع به کارشناسی، معمولاً بین چند ماه تا بیش از یک سال طول می‌کشد.